Inzicht in emissie-herberekeningen

Inzicht in emissie-herberekeningen: waarom bedrijven hun klimaatverhaal herschrijven en waarom jij dat ook zou moeten

Deze blog verkent het concept van herberekeningen van broeikasgasemissies (GHG), en gebruikt twee publieke casestudy’s om te illustreren waarom herberekeningen plaatsvinden, hoe bedrijven ermee omgaan en wat dit betekent voor stakeholders die de klimaatvoortgang volgen.

 
Een volwassenwordend domein van GHG-rapportage

Het Greenhouse Gas Protocol is uitgegroeid tot de toonaangevende internationale standaard voor rapportage van GHG-emissies. Naarmate de adoptie toeneemt, bewegen organisaties zich richting consistentere methodologieën, beter gedefinieerde grenzen en verbeterde datanauwkeurigheid.

Op veel manieren begint GHG-rapportage te lijken op de wereld van financiële verslaglegging – een veld dat decennialang heeft kunnen evolueren tot een streng gestandaardiseerde discipline. Klimaatgerelateerde rapportage bevindt zich daarentegen nog in een vroeg stadium, maar maakt een snelle ontwikkeling door. Regelgevende ontwikkelingen in zowel Europa als Noord-Amerika versnellen dit proces. Zo stimuleren de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) bedrijven in de EU om meer gedetailleerde en vergelijkbare duurzaamheidsinformatie te verstrekken. In de VS heeft de Securities and Exchange Commission (SEC) nieuwe klimaatrapportageregels voorgesteld die beursgenoteerde bedrijven zouden verplichten om te rapporteren over klimaatgerelateerde risico’s en GHG-emissies. Deze regels zijn echter gepauzeerd na juridische uitdagingen en een bestuurswissel. Op staatsniveau heeft Californië eigen klimaatwetgeving aangenomen, die wél doorgaat en gevolgen zal hebben voor veel grote bedrijven die actief zijn in de staat. Hoewel deze regelgevingskaders verschillen in reikwijdte en aanpak, weerspiegelen ze beide een bredere verschuiving: klimaatrapportage verschuift van vrijwillige best practice naar een regelgevende verwachting. Deze transformatie verhoogt de eisen voor transparantie en dwingt bedrijven ertoe om hun eerdere praktijken opnieuw te bekijken.

Een groeiend aantal bedrijven is begonnen met het publiceren van hun GHG-emissies. Terwijl koplopers in de sector al meer dan tien jaar emissies volgen en rapporteren, is bredere betrokkenheid van het bedrijfsleven bij CO₂-boekhouding een recenter fenomeen. Deze golf brengt zowel kansen als complexiteit met zich mee, vooral naarmate het veld volwassen wordt en de standaarden zich verder ontwikkelen.

Naarmate de verwachtingen rondom emissierapportage strenger worden, verbeteren veel bedrijven niet alleen de kwaliteit van hun nieuwe openbaarmakingen, maar herbeoordelen ze ook wat ze in het verleden hebben gerapporteerd. Vroege inventarissen waren vaak gebaseerd op beperkte data, veranderende methodologieën of verschillende organisatorische grenzen. Nu de standaarden zich consolideren en de beschikbaarheid en kwaliteit van data verbetert, kunnen eerdere rapporten niet langer het beste inzicht geven in de emissies van een bedrijf en, belangrijker nog, de feitelijke en actuele situatie. Dit heeft geleid tot een groeiend aantal herberekeningen, herzieningen of correcties van eerder gerapporteerde emissiegegevens, met name met betrekking tot de emissies van het basisjaar.

 
De basis: wat het GHG Protocol zegt over herberekeningen

De GHG Protocol Corporate Standard geeft richtlijnen over wanneer en hoe bedrijven eerder gerapporteerde emissies moeten herberekenen om te zorgen voor nauwkeurige gegevens in de tijd en om te voorkomen dat hun voortgang richting reductiedoelstellingen verkeerd wordt voorgesteld. Volgens de GHG Protocol Corporate Standard (WRI & WBCSD, herziene editie, 2004, hoofdstuk 5, p. 33–39) moeten bedrijven hun historische emissies herberekenen in de volgende situaties:

• Structurele veranderingen: fusies, overnames of desinvesteringen die de organisatorische grenzen wijzigen
• Methodologische verbeteringen: veranderingen in emissiefactoren, berekeningsmethoden of gebruik van nauwkeurigere data
• Scope-uitbreiding: toevoeging van nieuwe faciliteiten, activiteiten of emissiecategorieën
• Significante fouten: ontdekking van onjuiste gegevens of hiaten in historische data

Het GHG Protocol vereist dat bedrijven een herberekeningsbeleid voor het basisjaar vaststellen. Dit beleid moet een significantiedrempel bevatten, die door elk bedrijf zelf wordt bepaald en gebaseerd is op wat de data onbruikbaar zou maken voor besluitvorming. Dit kan kwalitatief of kwantitatief zijn (bijvoorbeeld een vast percentage van de totale emissies in het basisjaar). Hoewel het GHG Protocol geen eenduidige definitie geeft van een "materiële verandering", vereist het dat bedrijven deze drempel definiëren, documenteren en consistent toepassen om te bepalen of een herberekening nodig is. Het beleid moet ook een herberekeningsmethode bevatten, die bepaalt hoe historische data worden aangepast en welke emissiebronnen worden meegenomen in de herziene basislijn.

Bedrijven kunnen kiezen uit twee hoofdbenaderingen:

• Vast basisjaar: historische emissies worden herberekend met een consistent referentiejaar
• Rollend basisjaar: het basisjaar schuift mee in de tijd, zodat het referentiepunt altijd recent blijft

Elke aanpak heeft voor- en nadelen. Een vast basisjaar biedt consistentie in de tijd, maar kan verouderen. Een rollend basisjaar biedt meer flexibiliteit om organisatieveranderingen te weerspiegelen, maar maakt het moeilijker om voortgang consistent te volgen op de lange termijn.

Het GHG Protocol beschrijft ook enkele situaties waarin herberekening niet vereist is, zelfs als er veranderingen optreden:

• Geen herberekening voor faciliteiten die niet bestonden in het basisjaar
• Geen herberekening voor outsourcing/insourcing als emissies al onder Scope 2 of 3 worden gerapporteerd
• Geen herberekening voor organische groei of krimp van activiteiten 

Om beter te begrijpen hoe herberekeningen in de praktijk uitpakken, bekijken we twee voorbeelden uit de praktijk. Deze cases illustreren de verschillende redenen waarom bedrijven ervoor kunnen kiezen – of ertoe verplicht kunnen zijn – om hun emissies te herberekenen, en hoe die veranderingen worden gecommuniceerd naar stakeholders. Van methodologische updates tot veranderingen in organisatorische grenzen: elke case laat de praktische implicaties zien van herberekeningen in een snel veranderend rapportagelandschap.

 
Casestudy 1: Ahold Delhaize – miljoenen tonnen herzien

In het jaarverslag van 2024 herzag de Nederlandse retailgroep Ahold Delhaize de emissiegegevens over al hun scopes en categorieën. Het bedrijf deed dit om methodologische verbeteringen te weerspiegelen (zoals de overstap van bruto- naar netto-verbrandingswaarde), betere emissiefactoren te gebruiken, dataverwerking te automatiseren en grenzen te actualiseren na desinvestering van winkels en het opnemen van nieuwe categorieën zoals joint ventures en verkochte elektrische apparaten. Deze wijzigingen waren gericht op het verbeteren van de datanauwkeurigheid en het zorgen voor afstemming op veranderende rapportagestandaarden. Hoewel het bedrijf gedetailleerde technische toelichtingen gaf, trok de wijziging publieke aandacht, met name vanwege de impact op de klimaatdoelen en transparantie van het bedrijf.

Voor Scope 1 en 2 voerde Ahold Delhaize meerdere wijzigingen door. De methodologie voor energiegegevens werd aangepast van bruto- naar netto-verbrandingswaarde, wat leidde tot lagere energiegerelateerde emissies. Bovendien werden emissies van afgestoten winkels in België verwijderd. Voor Scope 3 selecteren we enkele hoogtepunten:

• Verbeterde emissiefactoren voor ingekochte goederen en diensten leidden tot neerwaartse correcties van 2.300 ktCO₂e (2022)
• Kapitaalgoederen werden verplaatst van Categorie 1 (ingekochte goederen en diensten) naar Categorie 2 (kapitaalgoederen)
• Ahold Delhaize’s herberekening van Scope 3-emissies in 2024 omvatte ook herschikkingen tussen Categorie 1 en Categorie 3 (brandstof- en energiegerelateerde activiteiten), al is er geen expliciete bevestiging dat upstream-emissies van verkochte brandstoffen zijn verplaatst van Categorie 1 naar Categorie 3
• Methodologische wijzigingen: handmatige gegevensinvoer werd vervangen door geautomatiseerde schattingstools in meerdere categorieën
• Nieuwe toevoegingen: emissies van verkochte elektrische apparaten (Categorie 11) en proportionele emissies van joint ventures (Categorie 15)

Hoewel de herberekeningen goed waren gedocumenteerd in het jaarverslag, ging het publieke debat minder over de technische wijzigingen en meer over hun gevolgen. Een artikel in het Financieel Dagblad merkte op dat de geüpdatete emissiebasis en doelstellingen van het bedrijf de indruk wekten dat er aanzienlijke reducties waren gerealiseerd, terwijl een deel van de waargenomen vooruitgang in feite voortkwam uit methodologische en grenswijzigingen in plaats van daadwerkelijke prestatieverbetering. Dit riep vragen op over het vertrouwen van stakeholders, vooral gezien de toenemende kritiek op de manier waarop bedrijven klimaatdoelen vaststellen en rapporteren.

 
Casestudy 2: Maersk – een transparant herberekeningsbeleid

Een heel andere, maar net zo leerzame case komt van scheepvaartgigant Maersk, dat een bijzonder proactieve en transparante benadering heeft gekozen voor het beheer van herberekeningen en correcties. Begin 2024 publiceerde Maersk een gedetailleerd Base Year Recalculation Policy. Dit beleid beschrijft in heldere termen wanneer herberekeningen vereist zijn, hoe ze moeten worden uitgevoerd, en wat het verschil is tussen herberekeningen en restatements — iets wat vaak verwarring oplevert bij stakeholders.

Het beleid beschrijft:

• Triggers voor herberekening: waaronder significante structurele wijzigingen zoals fusies, overnames en desinvesteringen die organisatorische grenzen beïnvloeden, methodologische updates zoals verbeterde emissiefactoren of nauwkeurigere data, en correctie van significante historische fouten.
• Methodologische aanpak: waarbij wordt uitgelegd hoe herberekeningen met terugwerkende kracht worden toegepast om consistentie in de tijd te waarborgen.
• Onderscheid tussen herberekeningen en restatements: herberekeningen zijn systematische updates op basis van verbeterde methoden of grenswijzigingen, terwijl restatements correcties zijn van eerder gepubliceerde data waarin fouten of onjuistheden zijn vastgesteld.

Door dit beleid publiekelijk te publiceren, heeft Maersk duidelijke richtlijnen opgesteld die stakeholders geruststellen: herberekeningen en correcties zijn niet willekeurig, maar worden geleid door een formeel, transparant proces in lijn met het GHG Protocol.

In het jaarverslag van 2024 liet Maersk zien hoe dit in de praktijk werkt. Het bedrijf maakte bekend:

“We hebben een correctie aangebracht op scope 1-emissies, aangezien koelmiddel-emissies in 2023 waren overschat. De correctie leidde tot een herziening van scope 1-emissies van 1,7 miljoen ton CO₂e.”
Hoewel de correctie beknopt werd toegelicht, werd de bredere context, inclusief de impact op eerdere jaren, toegelicht in eerdere rapporten. Dit betekende dat stakeholders die jaar-op-jaar-aanpassingen wilden volgen, meerdere documenten moesten raadplegen. Dit is een veelvoorkomende uitdaging bij klimaatrapportage: zelfs wanneer herberekeningen transparant worden gedeeld, kan het cumulatieve effect ondoorzichtig blijven zonder geconsolideerde tabellen of visuele overzichten.

Hoewel Maersk’s beleid solide is, zou de implementatie verbeterd kunnen worden door alle wijzigingen visueel in één document weer te geven:

• Publicatie van een apart herberekeningsbeleid om vooraf duidelijke regels vast te leggen.
• Duidelijke uitleg waarom de correctie nodig was (overschatte koelmiddel-emissies) en hoe dit past binnen het beleid.
• Documentatie van de impact over meerdere rapportagejaren, zelfs als volledige details eerder zijn gedeeld.
• Afstemming met internationale standaarden om aan te tonen dat herberekeningen voortkomen uit betere data en verantwoordelijkheid, niet uit het verschuiven van doelpalen ten gunste van reputatie.

In de snel veranderende wereld van klimaatrapportage is dit niveau van transparantie een teken van volwassenheid: de bereidheid om eerdere overschattingen toe te geven, te corrigeren en dit openlijk toe te lichten aan stakeholders.

 
Slotreflectie: is het herzien van emissies een probleem?

Herberekeningen kunnen soms worden gezien als het verplaatsen van de doelpalen – en in sommige gevallen kunnen ze werkelijke vooruitgang verhullen als ze niet goed worden gecommuniceerd. Maar wanneer ze transparant en systematisch worden uitgevoerd, zijn herberekeningen een teken van betere data, verbeterde methodologieën en een volwassenere aanpak van klimaatrapportage. In plaats van vertrouwen te ondermijnen, kunnen herberekeningen het juist versterken – mits bedrijven ze zorgvuldig afhandelen.

Best practices voor het communiceren van herberekeningen en correcties zijn onder meer:

• Een gepubliceerd herberekeningsbeleid: waarin wordt beschreven wat herberekeningen of correcties triggert, hoe ze worden uitgevoerd en welke significantiedrempel wordt gehanteerd.
• Duidelijke en toegankelijke communicatie: waarin wijzigingen in eenvoudige taal worden uitgelegd, ondersteund door datatabellen of grafieken die voor-en-na-cijfers tonen zodat stakeholders de impact kunnen begrijpen.
• Consistentie met raamwerken: afstemming op erkende standaarden zoals het GHG Protocol en verwijzingen naar externe initiatieven zoals het Science Based Targets initiative (SBTi) om geloofwaardigheid te tonen.
• Transparantie over impact op doelen: uitleggen of, en hoe, herberekeningen invloed hebben op klimaatdoelen of de voortgang daar naartoe.
• Onderscheid tussen echte verbeteringen en structurele wijzigingen: zorgen dat stakeholders begrijpen of reducties voortkomen uit operationele efficiëntie, desinvesteringen of puur methodologische aanpassingen.

Wanneer goed uitgevoerd, moeten herberekeningen niet worden gezien als het verbergen van slechte prestaties, maar als onderdeel van een bredere reis naar nauwkeurigere en geloofwaardigere emissiedata. Ze weerspiegelen het feit dat CO₂-boekhouding van bedrijven nog in ontwikkeling is, en dat betere methoden en betere data onvermijdelijk leiden tot updates.

Bij 2Impact helpen we organisaties om deze complexiteit om te zetten in helderheid: het opstellen van herberekeningsbeleid, het verbeteren van de kwaliteit van emissiedata en het ontwerpen van transparante, op stakeholders gerichte communicatie. Want uiteindelijk gaan herberekeningen niet alleen over cijfers; ze gaan over vertrouwen, verantwoordelijkheid en het tonen van echte inzet voor klimaatactie waarop stakeholders kunnen bouwen.

Link naar Klimaat & Natuur servicepagina.